İnşaası Mimar Sinan tarafından gerçekleştirilen bu cami, 1583 tarihinde III. Murat'ın annesi Nurbanu Sultan tarafından yaptırılmıştır. Daha sonraki tarihlerde III. Ahmet'in annesi Emetullah Gülnüş Sultan'ın 1708-1710 yılları arasında, Üsküdar İskele meydanında yaptırdığı bir başka Valide Sultan Külliyesi'nden ayırt edebilmek için sonradan "Valide-i Atik/Atik Valide" denilmiştir. Üsküdar Toptaşı'nda kendi adını taşıyan ve İstanbul Boğazı'na hakim olan bir tepede kuruludur. Toptaşı semti kuzey ve kuzeybatı, batı doğrultusunda oldukça fazla eğimli bir tepeye oturmuştur.
Mimar Sinan Üsküdar'ın bu sivri tepesine bir mimarlık harikası olan bu yapıyı; mektep, medrese, darüşşifa, imaret, kervansaray, hamam ve camisiyle birlikte inşa etmiştir. Külliye bu çevrenin en önemli yapısı olup, çevrenin ve fiziksel biçimlenişin oluşmasında en etkili yapıdır. Nurbanu Valide Sultan'ın isteği üzerine külliyenin yapımı için Toptaşı semtindeki bu yer arazi olarak seçilmiştir. Daha önce bu yerde oluşmuş dokunun Sultan'ın isteği doğrultusunda kamulaştırılmış olması çok muhtemeldir. Külliye yapıldıktan sonra bu yerleşimde bir odak noktası haline gelmiş ve çevresi de bu doğrultuda gelişmiştir. Böylece bugün bozulmuş olmakla birlikte tipik bir Osmanlı mahallesi oluşmuştur. Atik Valide Külliyesi Üsküdar'ın o yöndeki sınırını çizmektedir.
