Dünya Sağlık Örgütü(WHO) sağlığı; yalnız hastalık ve sakatlık olmaması değil, aynı zamanda bedensel, ruhsal ve toplumsal yönden tam bir iyilik durumu olarak tanımlamaktadır. Sosyal iyilik, kişinin çevresiyle; ruhsal iyilik, kendisiyle barışık olma halidir. Ruh hali veya ruh durumu, bir kimsenin duygularıyla, davranışlarıyla ve düşünceleriyle açığa vurduğu iç dünyasıdır.
Ruhsal yönden iyilik halini iyi anlamak için öncelikle ruhun ne olduğunu açıklamamız gerekir. Ruh dinlerin ve felsefenin insanda vücuttan ayrı bir varlık olarak kabul ettiği, canlandırıcı ve etkin ilke, tin; esans, canlılık, duygu; bedeni etkin kılan canlılık ilkesi, bedenin yaşama gücü, en önemli nokta, özdür.
Ruh insana canlı ve bilinçli varlık denilmesine yol açan öğelerdir. Ruh, insandaki iradeli ve iradesiz tüm eylemlerin kaynağı, canlığın belirtisi ve algı olayını gerçekleştiren yetenektir ( Büyük Larousse, ruh maddesi ). ''Ruh, din ve felsefede, insan varlığının maddi olmayan tarafı ya da özü olarak tanımlanır. Teoloji'de ruh, bedenin ölümünden sonra kişinin varlığını sürdüren kısmı olarak ele alınır''.
Ruhun kendisini bilemiyoruz. Ancak bazı özelliklerinden söz edebiliriz. Beden, anne karnında belli bir olgunluğa erişince, ruh verilir. Ağır basan görüşe göre cenine ruh, hamilelikten itibaren üçüncü kırk günlük zaman diliminden sonra değil, ilk kırk günden sonra üflenir (www.tevbe.org/forum - 15.3.2011).
Bedenin sultanı olan ruh, nurani, şuurlu, diri ve harici vücut sahibi bir varlıktır. Sonradan yaratılmıştır, ama sonsuzdur. Birdir, bölünmez, parçalara ayrılmaz. Tesirleriyle bedenin her yerinde bulunur, fakat mekânı yoktur. Bedenin içinde olmadığı gibi, dışında da değildir. Ona ne uzaktır, ne de yakın. Bütün işleri aynı anda idare eder, bir iş diğerine mani olmaz. Ruh, kendisinin ve diğer varlıkların farkındadır.
Her insanın içinde ona yol gösteren minik bir ses vardır. Bu ses ruhun sesidir. Bu ses kişinin bilge sesidir. Bu dünyada insanın eşi, benzeri yoktur ve gelecekte de olmayacaktır. İnsan dünyayı daha iyi, daha güzel kılmak için buradadır. Bu insanın misyonudur. Ruh kişinin payına düşeni yapması için onu her zaman uyarır. Ruh, insandan evrene daha geniş açıdan bakmasını, yani bilgece bakmasını ister.
İnsan en değerli varlığını, yani kendini korumak ve geliştirmek zorundadır. Doğasının dört boyutunu (fiziksel, ruhsal, zihinsel ve toplumsal olarak)yenilemelidir. Baltayı bilemek bu dört boyutu dengeli olarak kullanmak anlamına gelir. Ruhsal boyut, kişinin özü, merkezi, kendi değer sistemine olan bağlılığıdır. Ruh, kişiye ilham verir, onu yüceltir, onu insanlığın kalıcı gerçeklerine bağlar. Ruhani bir lider olan David O. Mckay diyor ki: ''Hayatın en büyük savaşları her gün ruhun sessiz odasında geçer!'' Oradaki çarpışmaları kazanıp, içeride birbirleriyle çelişen konuları çözüme ulaştırırsanız, ne olduğunuzu bilmekten gelen huzur duyarsınız ( Stephen Covey, Etkili İnsanların 7 Alışkanlığı, s. 315 ).
Ruh, sahip olduğu maddi ve manevi cihazlarıyla işler yapar. Şuuruyla fark eder, aklıyla anlar, vicdanıyla tartar, karar verir, hayaliyle planlar yapar, hafızasıyla bilgi depolar, kalbiyle sever. Onun sayılamayacak kadar çok kabiliyeti vardır. Bunların bir kısmı da maddi uzuvlarla ortaya çıkar. Ruh, eliyle tutar, gözüyle görür, kulağıyla işitir, ayağıyla yürür. Bedende bulunduğu sürece bedene muhtaçtır. Faaliyetleri bedenle sınırlıdır. Ölüm, onun beden zindanından kurtulup, hürriyetine kavuşmasıdır.
O zaman bedene ihtiyacı kalmaz. Gözsüz görür, kulaksız işitir, beyinsiz düşünür. Mahşere kadar bedensiz bekler. Ahirette yeniden ve yeni bir bedene kavuşur.
Ruh, beden cinsinden değildir. Ne beden, ne de şu evren bize ruhun mahiyeti hakkında bir bilgi verir. Onlara dayanarak yapacağımız bütün tahminler yanıltıcı olmaya mahkûmdur, Böyle bir izah toprağa bakıp yerçekimi hakkında tahminler yürütmek gibi bir şeydir.
Ruh beyinden mi ibarettir?
İnsan, ilim sahibidir. Hem kendini, hem de diğer varlıkları bilir. Üstelik bildiğini de bilir. Bilgisi bilinçlidir. Bilgisayar disketinden farklıdır. Bir diskete de birçok bilgileri kaydetmek mümkündür, ama o disket kendisinde bulunan bilgilerin farkında değildir. Öğrenmek için herhangi bir arzusu da yoktur. İlmi istemek ve öğrenmeye çalışmak ise, maddenin özelliklerinden değildir.
İlimden mahrum atomlar, ne kadar mükemmel bir şekilde bir araya gelmiş olurlarsa olsunlar, ilim sıfatını kazanamazlar. Beyin de bu ilimsiz ve şuursuz atomlardan meydana gelmiştir. Bilgileri aktarır ve kaydeder, ama bu işi şuursuzca yapar. Bilgisayar disketinden farkı yoktur. O, ruh adlı varlığın emirlerini yerine getiren bir alettir sadece.
En mükemmel uzuv olan beynin, irade sahibi olduğunu iddia eden adam gülünç olur. O, irade etmez, sadece ruhun istediğini yapar.
Milyarlarca hücreden yaratılan beyin, akılları hayrette bırakacak kadar harikulade bir bilgisayardır. Fakat her bilgisayar gibi, onu birinin programlaması gerekir. Beyin, ruhun ürettiği paket programları uygulamak, bedenin diğer parçalarına iletmek için kurulmuş bir santrale benzer. Yeni yollar, başka imkanlar, farklı işler peşinde koşacak iradeye sahip değildir. Hiçbir bilgisayar kendini aşamadığı gibi, beyin de kendini aşamaz, ancak belli bir program dahilinde faaliyet yapar.
Beyin denilen o harika cihaz, ruhu inkâra değil, yaratanı kabule götürür. Basit bir hesap makinesinin bile ustasız olamayacağını bilirken, beynin sonsuz ilim ve irade sahibi bir ustası olduğunu nasıl inkâr edebiliriz?
Dr. Zülfikar ÖZKAN
